5 Aralık 2012 Çarşamba

Ad ile Yardımcı Fiilden Oluşan Birleşik fiillerin Yazımı

* Bu tür birleşik fiillerde ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi oluyorsa bitişik, herhangi bir ses olayı meydana gelmiyorsa ayrı yazılır.

* Ünlü düşmesi varsa →  Bitişik yazılır.


                                      DOĞRU             YANLIŞ         YANLIŞ

sabır     +   etmek     →  “sabretmek”       (sabır etmek, sabıretmek)
nakil     +   etmek     →  “nakletmek”       (nakil etmek, nakiletmek )
hapis    +   olmak      →  “hapsolmak”       (hapis olmak, hapisolmak)
emir     +   eylemek   →  “emreylemek”    (emir eylemek, emireylemek)
azim     +   etmek     →  “azmetmek”       (azim etmek, azimetmek )
zehir     +   etmek     →  “zehretmek”      (zehir etmek, zehiretmek)
devir     +   etmek     →  “devretmek”       (devir etmek, deviretmek)
                                       

“zehretmek” birleşik fiili, “zehir” adı
ile “etmek” yardımcı fiilinden oluşmuştur. birleşme sırasında “zehir” adının ikinci hecesindeki dar “i” seslisi düşmüştür. Ad unsurunda sesli düşmesi meydana geldiği için “zehretmek” birleşik fiili bitişik yazılır. “zehir etmek” ya da “zehiretmek” şeklindeki yazımlar yanlış olur.

* Sesli türemesi varsa             →    Bitişik yazılır.


                                         DOĞRU           YANLIŞ        YANLIŞ

af          +   etmek       →    “affetmek”         (af  etmek,  afetmek )
his        +   etmek       →    “hissetmek”       (his  etmek,  hisetmek)
zan       +   eylemek    →    “zannetmek”      (zan  etmek,  zanetmek)


“affetmek” birleşik fiili, “af” adı ile “etmek” yardımcı fiilinden oluşmuştur. “af” sözcüğü, tek başına kullanıldığında “af” biçiminde tek “f”lidir. “af” adı ile “etmek” yardımcı fiilinin birleşmesi sırasında adın son harfi yinelenmiş, yani sessiz türemesi meydana gelmiştir. Ad ve yardımcı fiilin dışında fazladan bir “f” sessizi ortaya çıkmıştır. Birleşme sırasında sessiz türemesi meydana geldiği için “affetmek” birleşik fiili bitişik yazılır. “af ettim” ya da “afettim” şeklindeki yazımlar yanlıştır.

* Herhangi bir ses olayı yoksa  →   Ayrı yazılır.


                                         DOĞRU                     YANLIŞ     

yemin   +   etmek        →    “yemin etmek”         (  yeminetmek)
hak        +   etmek      →    “hak etmek”            (  haketmek )
kavga    +   etmek       →    “kavga etmek”         ( kavgaetmek)
yolcu     +   etmek       →    “yolcu etmek”          (  yolcuetmek)
yardım  +   etmek        →    “yardım etmek”        ( yardımetmek)
mutlu     +   olmak       →    “mutlu olmak”          ( mutluolmak)
pişman  +   olmak        →    “pişman olmak”        ( pişmanolmak)
kabul    +   eylemek     →    “kabul eylemek”       ( kabuleylemek)
rahmet  +   eylemek    →    “rahmet eylemek”     ( rahmeteylemek)
terk       +   etmek       →    “terk etmek”            ( terketmek)
park      +   etmek       →    “park etmek”           ( parketmek)
fark       +   etmek       →    “fark etmek”            ( farketmek)
arz         +   etmek      →    “arz etmek”             ( arzetmek)
ayırt       +   etmek      →    “ayırt etmek”           ( ayırtetmek)
                                                     

Kaynak: http://www.yenimakale.com/birlesik-fiillerin-yazimi.html#ixzz2EDEXZ5xW

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder